آشنایی با انواع پیچ‌ها

در تمام دستگاه‌ها و ماشین‌های کشاورزی شرکت سبزکوش نگین انواع مختلفی از پیچ‌ها به کار گرفته شده است. از آنجا که سرویس و تعمیر ماشین های کشاورزی امری اجتناب ناپذیر است و در این میان ممکن است تعویض یا تهیه انواعی از پیچ ها نیاز باشد، بنابراین شناخت انواع پیچ‌ها و چگونگی نامگذاری آن‌ها، شما را در خرید پیچ‌های مورد نیازتان کمک خواهد کرد.

تعریف پیچ: پیچ استوانه ای است که بر سطح آن شیاری مارپیچ به نام دنده ایجاد شده است. از پیچ به همراه مهره برای اتصال قطعات استفاده می شود. به طور کلی از پیچ برای بستن قطعاتی استفاده می شود که بتوان آنها را به سهولت از هم جدا کرد. کاربردهای دیگر پیچ برای ایجاد نیروی زیاد مانند پرس ها، گیره ها و جک‌ها و نیز تبدیل حرکت دورانی به حرکت مستقیم (مانند ماشین تراش) است.

شکل 1: رزوه در پیچ و مهره

شکل 2: کاربرد پیچ در گیره برای جابجایی فک متحرک

اجزاء پیچ: پیچ شامل دو قسمت اصلی سر و بدنه است.

سرپیچ (گل پیچ): بخشی از پیچ است که به منظور باز کردن و بستن پیچ توسط ابزار مناسب به کار می رود با درگیر نمودن آچار مناسب به این قسمت پیچ می توان آن را باز و بسته نمود. متناسب با محل و شرایط استفاده، سر پیچ را به شکل های مختلف می سازند.

بدنه (میله) پیچ: استوانه ای است که تمام یا قسمتی از سطح آن دارای شیار مارپیچی (دنده) است و طول و قطر آن متناسب با شرایط اتصال می باشد.

مشخصات پیچ‌ها: مشخصات پیچ ها معمولاً با ابعاد و گام پیچ تعیین می شوند که عبارت است از قطر بزرگ، قطر کوچک، گام پیچ و طول قسمت دنده شده و قسمت بدون دنده.

انواع پیچ: پیچ‌ها را از نظرهای مختلفی می توان تقسیم بندی کرد که متداو لترین آنها عبارت اند از:

انواع پیچ از نظر جهت مارپیچ (پیچ چپ گرد و راست گرد):

•       چنانچه جهت صعود مارپیچ روی استوانه با محور قائم از چپ به راست باشد، پیچ راست گرد است
•       اگر از راست به چپ باشد، پیچ چپ گرد می باشد.

در پیچ راست گرد، برای بستن مهره لازم است آن را در جهت گردش عقربه های ساعت و در پیچ چپ گرد باید آن را در جهت خلاف گردش عقربه های ساعت بچرخانیم. در اتصالات بیشتر از پیچ راست گرد استفاده می شود، مگر در محلی که گردش محور در خلاف جهت عقربه های ساعت باشد، روی سر محور از پیچ چپ گرد استفاده می شود تا با چرخش محور باز نشود. پیچ سر میل لنگ که پولی میل لنگ را نگه می دارد، پیچ تنظیم سیبک فرمان و بازوی وسط اتصال سه نقطه تراکتور از نوع پیچ چپگرد است.

شکل 3: اجزای پیچ

شکل 4: پیچ چپگرد و پیچ راستگرد

پیچ میلیمتری مانند پیچ M20 که عدد 20 معرف قطر پیچ (بر حسب میلیمتر) و حرف M معرف سیستم آن (متریک) می‌باشد. سردنده‌ها پخ زده شده است و زمانی که سر دنده ها را با انگشت لمس می‌کنیم احساس تیزی نمی‌کنیم.

در سیستم متریک دو سری پیچ یا رزوه وجود دارد که عبارتند از:

1-     دنده ریز: که با قطر خارجی 1 تا 5 میلیمتر ساخته می‌شوند.

2-     دنده درشت: که قطر خارجی 6 میلیمتر به بالا تولید می‌شوند.

در شکل انواع پیچ میلیمتری را با قطر و طول‌ها متفاوت که در همه آنها اندازه دنده رعایت شده است ملاحظه می‌کنید.

شکل 5: انواع پیچ با دنده ظریف و درشت

قطر پیچ‌های دنده درشت را فقط با M مشخص می کنند (مانند M20) ولی در پیچ‌های دنده ظریف بعد از اندازه قطر، گام پیچ نیز با علامت ضربدر نوشته می‌شود مانند M20×2 که در آن قطر خارجی 20 میلیمتر و گام دنده 2 میلیمتر است. برای سفارش پیچ‌ها مشخصات پیچ از جمله قطر پیچ، گام دنده، نوع استاندارد، طول پیچ، طول قسمت دنده شده و نوع سر پیچ مورد نیاز می باشد.

انواع پیچ ها از نظر شکل سرپیچ (گل پیچ):

پیچ‌ها بر حسب شکل سر و قسمت آچار خور به چند دسته تقسیم می شوند:

1-     پیچ با سر شش گوش: از رایج ترین پیچ‌ها می باشد و برای اتصالات در تراکتور بیشتر از این دسته پیچ استفاده می شود.

2-      پیچ‌های دو سر دنده: که در دو انتهای خود دنده شده اند و قسمتی از آنها به صورت چهارگوش، آلن یا جای پیچ گوشتی می باشد تا بتوان آن را در محل بست. موارد استفاده آنها مانند اتصال سرسیلندر به سیلندر می باشد.

3-     پیچ‌های با سر چهارگوش: بیشتر برای اتصالاتی که برای مدت طولانی باز نمی شوند به کار می رود.

4-     پیچ های سر استوانه ای یا شش گوش داخلی (آلن): بیشتر در اتصال قطعاتی که سر پیچ (گل سر پیچ) نباید از سطح قطعه بیرون باشد استفاده می شود.

5-     پیچ های سر چکشی: با فشار در محل جا زده می شوند و سپس مهره روی آنها بسته می شود (مانند پیچ چرخ که در بدنه توپی چرخ جلو تراکتور جا زده می شود). در این نوع پیچ چون از یک طرف در بدنه گیر کرده و نمی‌چرخد، می‌توان مهره را بدون نیاز به نگهداشتن پیچ سفت کرد.

در گروهی از این پیچ‌ها خار یا قسمت چهارگوش زیر سر پیچ از چرخش پیچ هنگام بستن مهره جلوگیری می‌کند.

6-      پیچ‌های سر چاک دار (سر استوانه ای، نیم گرد و سر خزینه) در قسمت سر (گل) این نوع پیچ‌ها شکافی در امتداد قطر سرپیچ برای داخل کردن سرپیچ گوشتی ایجاد شده است. این پیچ‌ها در جایی که نیروی زیادی برای سفت کردن پیچ نیاز نیست به کاربرده می شود.

شکل 6: ظاهر انواع پیچ‌ها

جنس پیچ‌ها: جنس پیچ‌ها به نوع استفاده و کاربرد آنها بستگی دارد. به عنوان مثال برای اتصالات مکانیکی از جنس فولاد و در صورتی که در محیط مرطوب باشد از جنس فولاد آب کاری شده استفاده می شود. معمولاً کارخانه های تولیدکننده پیچ، آنها را از لحاظ درجه استحکام به انواع مختلف تقسیم بندی می‌کنند که اعداد و حروف حک شده روی پیچ‌ها بیانگر این ویژگی است.

این اعداد معمولا به صورت زیر هستند:

3.6 – 4.6 –4.8 –5.6 –5.8 –6.8 –8.8 –1.9 –12.9

شکل 7: اعداد حک شده روی سر پیچ

سفت کردن پیچ بر اساس گشتاور مناسب با توجه به این اعداد و جدول های موجود انجام می گیرد.

شکل 8: جدول گشتاور سفت کردن پیچ‌های متریک

اگر روی سر پیچ M16 عدد 4.8 حک شده باشد و این پیچ آغشته به روغن باشد گشتاور سفت کردن این پیچ 100 نیوتن متر است.