علفهای هرز به گروهی از گیاهان گفته می‌شود که برخلاف میل ظاهری در مزرعه یا باغ رشد می‌کنند. ممکن است بوته‌هایی از گندم در مزرعه جو دیده شود که به عنوان علف هرز حذف شوند هر چند که ارزش اقتصادی گندم از جو بیشتر باشد. گاها علفهای هرز به دلیل داشتن مقاومت بالا با روشهای معمولی مبارزه از بین نمی‌روند. اغلب علف های هرز با گیاهان زراعی رسیدن همزمان دارند در نتیجه موقع برداشت محصول بذرشان مخلوط می‌شود و باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی می‌شود. آشنا شدن با وسعت خساراتی که از نظر کمی ‌و کیفی علفهای هرز بر محصولات وارد می‌کنند ما را در برنامه ریزی صحیح مبارزه با علفهای هرز مصمم‌تر خواهدکرد. تفاوتی که بین خسارت علفهای هرز با آفات و امراض گیاهی وجود دارد عدم وجود آسیبهای ظاهری به صورت علائم بر روی گیاه مثل آفات و امراض می‌باشد مبارزه با علف‌های هرز به‌طور معمول حتی پیش از  زمان رویش اولین جوانه محصول اصلی در زمین، تا برداشت محصول ادامه داشته و یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های کشاورزان می‌باشد. روش‌های مختلفی برای مبارزه با علف‌های هرز وجود دارد که عبارتند از:

  • پیشگیری
  • مبارزه بیولوژیک
  • مبارزه زراعی
  • مبارزه مکانیکی
  • مبارزه شیمیایی

باتوجه به اینکه عملیات حذف علوفه هرز، طاقت‌فرساترین عملیات کشاورزی در خلال تولید یک محصول است، به طور قطع پیشگیری از انتقال بذور علف‌های هرز و به‌وجود آمدن شرایط مساعد برای رشد آنها در زمین، از هر لحاظ منطقی و مقرون به‌صرفه می‌نماید. حتی استفاده از روش‌های بیولوژیک و زراعی، باتوجه به سطح کم هزینه و آلودگی که در بردارند، اغلب توسط کارشناسان علمی مبارزه با علف هرز توصیه می‌شود، اما کشاورزان، اغلب زمان کمی برای مبارزه با گیاهان هرز داشته و سریعاً به روش‌های شیمیایی روی می‌آورند. علف‌کش‌های تو فور دی، گرانستار و... امروزه در حجم بالایی به فروش رسیده و استفاده می‌شوند. برای مثال، اگر سطح زیر کشت محصولات آب کشور را ده میلیون هکتار بدانیم بازاء هر هکتار حدود 5/0 لیتر علف‌کش فرموله شده استفاده می‌کنیم که مصرف کمی نیست، ولی غالباٌ نتایج خوبی از آن به دست نمی‌اید که دلیل آن عدم رعایت نکات فنی و عدم هماهنگی تکنولوژی کاشت با اصول کاربرد علف‌کش‌ها است. از معایب مصرف علف‌کش‌های می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-     آلوده ساختن محیط‌های طبیعی و آب‌های زیرزمینی (شرایط خاکهای ما به گونه ای است که علفکش ها در آن دوام زیادی خواهند داشت. علفکشهایی مثل آترازین، متریبوزین، تری فلورالین که در ایران به ثبت رسیده اند با همان مقدار توصیه شده، احتمال پایداری 9 ماه یا بیشتر را در خاک دارند. مثلاٌ باقیمانده علفکش تری فلورامین در پنبه می تواند منجر به کاهش محصول گندم در کشت بعدی گردد)

-         اثر سرطان‌زایی (مثل علف‌کش نیتروفن در مزارع پیاز)،

-         برهم خوردن تنوع بیولوژیکی

-         ایجاد مقاومت زیستی در گونه‌های علف هرز.

از همین رو در شرایط ضروری که احتمال کاهش محصول به شدت کشاورز را تهدید می‌کند، بهترین گزینه استفاده از روش‌های مکانیکی است. روش‌های مکانیکی شامل:

  • وجین علف‌های هرز (دستی و مکانیکی)
  • چیدن قسمت‌های هوایی علف هرز
  • ریشه‌کنی علف‌های هرز
  • و سوزاندن

می‌باشد.

به غیر از سوزاندن، بقیه روش‌های مکانیکی فوق نسبت به روش‌های شیمیایی مرسوم دارای ارجحیت اکولوژیکی و زیست محیطی می‌باشند.

استفاده از گاوآهن و بخصوص کلتیواتور‌های باغی برای زیر خاک بردن علوفه هرز و تبدیل آنها به کود آلی برای خاک، از بهترین روش‌های مکانیکی توصیه شده است. ورود کلتیواتور به خاک و زیر و رو کردن سطح اشغال شده توسط علوفه هرز، نه تنها قوه نامیه بذر را از بین می‌برد، بلکه قسمت‌های سبز گیاه را در خاک دفن کرده و آن‌را به مرور زمان تبدیل به کود آلی برای زمین می‌کند. علفهای هرز دائمی با شخم اولیه کاهش می یابند. در اراضی مرطوب چندین شخم متوالی نیاز خواهد بود تا ذخیره غذایی علف هرز تخلیه گردد و در اثر کمبود ذخیره مواد غذایی گیاه قادر به جوانه زنی نخواهد بود و از بین می رود. البته این روش در مورد علف‌های هرز با ریشه غده‌ای پیشنهاد نمی‌شود، اما در مورد سایر علوفه هرز، یکی از بهترین روش‌های مورد استفاده است.

شهرستان بشرویه- مزرعه پنبه 

از سوی دیگر، یکی از روش های ابتدایی مدیریت علف های هرز چیدن اندام های هوایی آنهاست که امروزه نیز در سطوح کوچک انجام می گیرد ولی در سطوح بزرگ از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نمی باشد. در مواقعی که علف کاملا مزرعه را پوشانده است بخصوص در باغ‌ها،‌کنار مزارع،‌روی پشته ی نهرها و در چمنزارها علف های هرز را می توان با دست یا ماشین آلات مختلف (اعم از داس‌های موتوری یا علف‌چین‌های دوچرخ بسته به سطح کار) قبل از گل دادن چید تا بدین وسیله از تولید بذر آن ها جلوگیری شود. چیدن در مورد اغلب علف های هرز یکساله تأثیر قطعی داشته و برای کنترل علف های هرز دو ساله بایستی در سال دوم نسبت به این کار اقدام نمود. برای کنترل علف های هرز چند ساله معمولا از این روش استفاده نمی شود زیرا به دلیل تکرار این عمل هزینه ی‌ آن زیاد می شود. هدف از چیدن مکرر علف های هرز چند ساله جلوگیری از ادامه ی سنتز مواد غذایی در برگ ها،‌تسریع در مصرف مواد غذایی ذخیره ای در اندام های زیر زمینی و قراردادن گیاه در گرسنگی و در نهایت از بین بردن علف های هرز است. به عبارت دیگر چیدن مکرر اندام های هوایی موجب به تحلیل رفتن مواد ذخیره ای اندام های زیر زمینی گردیده و گیاه از بین خواهد رفت. این عمل اصطلاحاً گرسنگی اجباری می شود.

همانطور که ذکر شد، روش مورد استفاده بسیار تحت تأثیر نوع علف هرز قرار دارد، اما آنچه اهمیت دارد، توجه به عوامل اقتصادی و زیست محیطی در کنار توجه به فاکتور زمان است.