عملیات مختلف در تهیه علوفه خشک کردنی

برداشت علوفه ترکیبی از علم و هنر است. در زمان های قدیم، کشاورزان به صورت تجربی به درکی از زمان مناسب برداشت علوفه به منظور ذخیره آن در انبار رسیده بودند. امروزه، قضاوت درباره صحت تخمین تجربی این کشاورزان توسط ابزار مکانیکی مشکل به نظر می رسد. هدف از برداشت علوفه، ذخیره مواد مغذی موجود در علوفه به منظور استفاده از آن به عنوان خوراک دام در فصل زمستان می باشد.

با برداشت علوفه، ذخیره مواد مغذی علوفه برای دام با کمترین افت ماده خشک و ماده مغذی امکان پذیر می شود. این امر شامل کاهش رطوبت از 70-90 درصد تا 20-25 درصد می باشد. برداشت علوفه، بسته به نوع محصول، اقلیم و آب و هوای روزانه با مشکلات متعددی مواجه است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-     در شرایط مرطوب و نیمه مرطوب، مشکل اصلی برداشت علوفه مربوط به سرعت کم خشک شدن می باشد. بنابراین برای اجتناب از افت محصول در اثر فساد، خشک کردن محصول در اسرع وقت است.

-     در شرایط گرم و خشک، به دلیل سرعت بالای خشک شدن علوفه، از خرد شدن گیاه باید جلوگیری شود تا محتوای کاروتن و ویتامین گیاه کاهش نیابد.

یکی از فاکتورهای مهم در بدست آوردن علوفه خشک باکیفیت، زمان می باشد. زمان، تأثیر گذارترین عامل در مدیریت مراحل برداشت علوفه است که به اقلیم منطقه و میزان رشد گیاه بستگی دارد. شاید در قدیم، تخمین این زمان به صورت آزمون و خطا و با ریسک بالا انجام می گرفته است، اما اکنون با پیشرفت علم هواشناسی و گیاه شناسی، دقت بیشتری در عملیات برداشت علوفه به منظور دستیابی به بالاترین کیفیت علوفه حاکم است.

عملیات اصلی در تهیه علوفه

روش های تهیه علوفه، بستگی زیادی به نوع محصول و شرایط دارد، اما عملیات اصلی کم و بیش شبیه هستند:

-         برداشت، که ممکن است با عملیات ساقه کوبی توأم باشد.

برداشت، مرحله اول در تهیه علوفه می باشد. رطوبت علوفه، مهم ترین فاکتور تعیین کننده زمان نخستین برداشت فصلی می باشد. تا حد ممکن، زمان برداشت را در بهترین شرایط قابل پیش بینی آب و هوایی قرار دهید. بدون در نظر گرفتن فرمولهای پیچیده، بهترین زمان برای برداشت، دقیقا قبل یا بعد از بارندگی شدید است. زیرا در این مواقع، هوا در بهترین شرایط مناسب برای برداشت علوفه قرار دارد. برخی از کشاورزان، به منظور بهره مندی از یک روز کامل کاری، برداشت را در اوایل صبح انجام می دهند، این در حالیست که برخی از افراد به منظور حصول به علوفه خشک تر و با محتوای انرژی (کالری) و قند بیشتر، این کار را در انتهای روز انجام می دهند.

ادوات برداشت علوفه:

دروگر شانه ای:

یکی از ابتدایی ترین ادوات برداشت علوفه، دروگرهای شانه ای می باشد که هنوز هم در بسیاری از مناطق مانند زمین های کوچک تر و مراتع استفاده می شود.

دروگرهای دوار:

دروگرهای دوار که به دو نوع دروگرهای دوار افقی (استوانه ای و بشقابی) و دروگرهای دوار عمودی (شلاقی) تقسیم می شوند، از نیروی ضربه برای برش علوفه استفاده می کنند. این دروگرها، قیمت بالاتری داشته و به دلیل وزن سنگین تری که دارند، نیازمند توان بیشتری هستند.

-         ساقه کوبی(conditioning) به منظور خشک شدن سریع تر.

-         استفاده از سواتر به منظور زیر و رو کردن علوفه و کاهش دمای علوفه و جلوگیری از خطر قارچ زدگی و گندیدگی.

-         ردیف سازی به منظور بسته بندی آسان. در محیط های گرم و مرطوب (شرجی) ردیف سازی باعث جلوگیری از گندیدگی علوفه می شود.

-         جمع آوری و ذخیره به همراه یا بدون بسته بندی.

تلفات علوفه

مهارت و تجربه اپراتور، نقش اساسی را در کاهش تلفات و پوسیدگی علوفه دارد. بهترین روش برای کاهش تلفات، خشک کردن هرچه سریع تر آن ها می باشد.

مهم ترین عوامل تلفات علوفه شامل موارد زیر می شود:

قارچ زدگی: این آسیب، به محض شروع درو علوفه گیاه را تهدید می کند. اکسیداسیون آنزیم ها و فعالیت باکتری های سطحی، با تولید گرما، سبب به وجود آمدن این آسیب می شود. قارچ زدگی به خصوص در زمین هایی که هوادهی مناسبی ندارند اتفاق می افتد. بنابراین زیر و رو کردن علوفه، عملیاتی است که حتما باید انجام شود.

افت مکانیکی: این افت در خلال عملیات مکانیزه و در اثر تنظیمات نامناسب دستگاه های رخ می دهد.

افت گندیدگی: این افت در اثر بارش باران بر روی علوفه درو شده رخ می دهد که منجر به لیز شدن و ایجاد محیط مناسب برای رشد قارچ می گردد.

جدول زیر خلاصه ای از عملیات قابل انجام برای  تهیه علوفه مناسب را شرح می دهد: