Fa |
دانه کلزا حاوی 45 -40 درصد روغن، 17 تا 26 درصد پروتئین و کنجاله آن حاوی 50 درصد پروتئین است. کنجاله کلزا دارای ترکیب متوازنی از اسیدهای آمینه است لذا دارای کیفیت تغذیه ای بالایی بوده که می تواند در خوراک دام و مواد غذایی مورد استفاده قرار گیرد. این ماده غذایی قابل مقایسه با کنجاله هایی نظیر تخم پنبه بوده و در جیره نشخوارکنندگان بالاخص پرواربندی گوسفند به خوبی عمل مینماید؛ در نتیجه به امنیت غذایی دام کشور کمک مینماید. همچنین این گیاه می تواند درتناوب با زراعت گندم و جو قرار گرفته و از تراکم بیماری ها، آفات و علف های هرز بکاهد و باعث افزایش عملکرد دانه این محصولات شود. کاه و کلش کلزا سریعتر از غلات در زمین پوسیده و سبب افزایش مواد آلی و بهبود حاصلخیزی خاک می شود. از طرفی کنجاله آن که دارای پروتئین زیادی می باشد، برای تغذیه دام بسیار مناسب است. همچنین یکی ازبهترین گیاهان جهت تولید شهد برای زنبور عسل می باشد و در توسعه صنعت زنبورداری نقش مهمی را می تواند ایفا کند.
یکی از عواملی که باعث شده است کشت کلزا تنها به زمینهایی با مساحت بسیار زیاد اختصاص داده شود و به عنوان گیاهی صنعتی از آن یاد شود، هزینه بالا در روش برداشت مرسوم این گیاه در کشور است. به طور کلی گیاه کلزا را می توان به دو روش مستقیم و غیر مستقیم برداشت نمود. در روش مستقیم از کمباین های مخصوص با پلاتفرم برداشت کلزا، و یا کمباین رایج با هد غلات استفاده می شود. در روش غیر مستقیم گیاه کلزا را با رطوبت بالاتر به وسیله دروگر برداشت نموده و سپس آن را برای خشک شدن، به محل خرمنکوبی منتقل می کنند. در روش برداشت مستقیم به طور کلی یکنواختی در رسیدگی محصول به دلیل ویژگی ساختاری ماشین آلات از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به حساسیت غلاف کلزا به ضربه، در صورت عدم یکنواختی در رسیدگی محصول، هد کمباین می تواند در صورت تنظیم نبودن تلفات زیادی به محصول برداشت شده وارد آورد به طوری که تلفات بذر در زمان برداشت حتی می تواند به بیش از 300 کیلوگرم در هکتار برسد. هرچند هد پلتفورم مخصوص کلزا با برنده عمودی می تواند میزان تلفات برداشت را کاهش اما در نهایت اختلاف چشمگیری در نتیجه نهایی مشاهده نمی شود. در برداشت با کمباین راندمان مزرعه ای و در نتیجه سرعت انجام کار به طرز چشمگیری افزایش می یابد، در همین حال برداشت با کمباین نیازمند رعایت نکات بخصوصی است. به عنوان مثال استفاده از کمباین امکان استفاده از آن در هوای بسیار گرم و خشک را با مشکل مواجه می سازد. در هنگام برداشت با کمباین اختلاف رطوبت محصول برداشتی تأثیر بسزایی در میزان ریزش دارد. به طوری که کاهش رطوبت دانه از 12 تا 9 درصد، تفاوت معتی داری را در میزان تلفات دماغه، عقب و کل کمباین به وجود می آورد و کمترین تلفات دماغه در محدوده 9-15% در رطوبت 12% اتفاق می افتد. در این روش میزان تلفات در کمباین های نو و سالم به میزان 10% می رسد.
در مناطق سرد و مرطوب که خشک شدن محصول به تدریج صورت می گیرد از این روش استفاده می شود. در این روش، برداشت توسط دروگر انجام می شود. زمان مناسب برداشت هنگامی است که 40 تا 50 درصد ازغلاف ها به رنگ قهوه ای تا سیاه درآمده باشند و رطوبت محصول بین 30 تا 40% باشد. در این هنگام محصول دقیقاً از زیرپایین ترین غلاف بریده می شود. محصول برداشت شده و به دقت به محل خرمنکوبی منتقل می شود و سپس در مکان مناسبی که دارای کف پوش سیمانی است یا کف آن توسط پلاستیک پوشانده شده خشک می شود. محصول برداشت شده به مدت 5 تا 7 روز در این مکان نگهداری شده و طی این زمان مرتب زیر و رو می شود. هنگامی که گیاهان تا سطح رطوبت مناسب خشک شدند (رطوبت دانه بین 12 تا15 درصد باشد) با استفاده از کمباین، خرمن کوبی انجام می گیرد. در این روش وابستگی محصول به رطوبت به طور چشمگیری کاهش می یابد به طوری تحقیقات نشان داده است. که بین میزان تلفات محصول، هنگامی که محصول 30% رطوبت دارد و هنگامی که محصول 45% رطوبت دارد تفاوت معنی داری مشاهده نشده است. بعلاوه تلفات کلی تا حدود 6% در روش برداشت غیر مستقیم کاهش می یابد