آیا می‌توانید محاسبه کنید چه حجمی از محلول سم یا محلول غذایی در عملیات سمپاشی یا محلول‌پاشی نیاز است؟

معرفی انواع روش‌های محلولپاشی در مزارع و باغات

انواع روش‌های سمپاشی به اقتضای مورد می‌توانند در کاربرد سموم، آفت‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها روی گیاهان زراعی و باغات استفاده شوند. در جدول 1 انواع روش‌های کلی پخش محلول سم آمده است. امروزه روش‌های سمپاشی در جهت کاهش حجم محلول مصرفی می‌باشند. بدین ترتیب نیاز به ماده رقیق کننده که معمولا آب است کمتر شده و در وقت نیز صرفه‌جویی می‌شود. میزان واقعی محلول سم بستگی به اندازه هدف مورد نظر دارد.

لازمه اجرای سمپاشی با حجم خیلی کم (VLV) تا فوق‌العاده کم (ULV) استفاده از سمپاشی است که بتوانید قطراتی بسیار کوچک و یکنواخت تولید نماید. شرکت سبزکوش نگین سمپاش‌های میکرونر SKN را برای این کاربرد عرضه نموده است.

تعیین هدف و انتخاب روش پخش محلول

تعیین هدف در عملیات سمپاشی، تعیین کننده انتخاب هر یک از روش‌های پخش محلول است. آفت‌کش‌ها از نظر بیولوژیک مواد فعالی هستند و کاربرد موثر آن‌ها می‌تواند این را ثابت کند که اگر به جای خیس کردن تمام سطح هدف از اندازه قطرات مناسب استفاده شود مقدار لازم سم را می‌توان روی گیاه یا هدف مورد نظر جایگزین کرد. به طور کلی اندازه قطرات مناسب برای اهداف مختلف در جدول 2 ارائه شده است. در مصرف علف‌کش‌ها برای جلوگیری از دریفت قطرات محلول، آن‌ها را باید به صورت قطرات ریز (کوچک تر از 250 میکرون) به کار برد تا موثر واقع شوند.

بعد از تعیین اندازه مناسب برای قطرات، باید دانسیته قطرات را نیز برای هدف مورد نظر مشخص نمود که با معین شدن آن می‌توان مقدار محلول مصرفی را در واحد سطح حساب کرد، به نمودار 1 مراجعه کنید. برای مثال اگر در یک سمپاشی قطرات سم برابر 100 میکرون و تعداد آن 50 قطره در سانتی متر مربع باشد، حداقل محلول سم لازم برای یک هکتار مقدار 5/2 لیتر خواهد بود. اگر همه قطرات پاشیده شده از نظر اندازه یکسان فرض شوند و دانسیته آنها برابر 100 قطره در سانتی‌متر مربع در نظر گرفته شود، میزان محلول مورد نیاز برای یک هکتار با اندازه‌های مختلف قطرات مطابق جدول 3 بدست می‌آید.

از نظر تئوری برای پاشیدن محلول سم با قطرات کمتر از 100 میکرون به مراتب محلول سم کمتری برای یک هکتار لازم خواهد بود. کاربرد قطرات با اندازه و دانسیته مناسب روی اهداف مورد نظر به سمپاشی با اندازه قطرات کنترل شده (CDA= Controlled Droplet Size Application) موسوم است. اجرای روش سمپاشی CDA به راحتی با دستگاه سمپاش میکرونر SKN امکان‌پذیر است.

مثالی دیگر برای درک بهتر ارتباط دانسیته و حجم محلول مصرفی و نتیجه‌ی حاصل از روش محلول‌پاشی در جدول 3، فرض کنید با استفاده از یک دستگاه مه‌پاش قطرات محلول را با اندازه 10 میکرون پخش کنیم. اگر دانسیته مورد نظر پخش 100 قطره در سانتی‌متر مربع باشد مقدار محلول لازم برای هکتار 005/0 لیتر است. حال اگر برای مساحت یک هکتار میزان 1 لیتر محلول را پخش کنیم، دانسیته پخش محلول با قطر قطرات 10 میکرون، به عدد 20000 قطره در هر سانتی‌متر مربع می‌رسد.

تذکر مهم: برای اطلاع از دانسیته لازم برای مبارزه شیمیایی حتما از مشاوران شرکت ارائه دهنده سموم کمک بخواهید. برای مثال طبق توصیه مشاور گیاه‌پزشکی مقدار مصرف محلول سم اینطور ارائه شده: "در مبارزه با آفت مگس سفید در هزار متر کشت گلخانه‌ای توصیه می‌شود 60 میلی‌لیتر پرمترین یا 100 میلی‌لیتر دلتامترین یا 250 میلی‌لیتر دیکلووز + 250 میلی‌لیتر ماده حامل ویکادو و یا کود مایع نوتری فوگ + حدود 2 لیتر آب در گلخانه محلول‌پاشی شود. فرمولاسیون سم ارائه شده فقط بر اساس سموم 100 درصد اصل و با کیفیت جهانی تعیین شده است. در صورت به کارگیری سموم غیر اصل و بی کیفیت قطعاً عملیات دفع آفت بی تأثیر یا کم تأثیر خواهد بود و مقدار سم تغییر خواهد کرد."

نمودار 1: ارتباط بین دانسیته و قطر قطرات و حجم محلول مصرفی

سطح هدفی که سمپاشی می‌شود ممکن است خیلی بزرگ‌تر از سطح زمینی باشد که هدف در آن قرار دارد و این در حالی است که بیشترین توصیه‌ها فقط بر اساس سطح زمین استوار است. برخی پژوهشگران تأکید که میزان محلول مصرفی باید بر اساس سطح گیاه (میکروگرم در سانتی‌متر مربع) تعیین گردد و بر اساس سطح زمینی که محصول در آن است استوار نباشد. برخی دیگر معتقداند که نسبت سم مصرفی باید بر اساس فضای اشغال شده توسط گیاه تعیین گردد. از سوی دیگر، در جایی که پوشش برگ‌ها با قطرات سم ضرورت دارد بهتر است که شاخص سطح برگ (LAI=Leaf Area Index) تخمین زده شود. شاخص سطح برگ عبارتست از نسبت سطح برگ‌ها به سطح زمین که در مراحل مختلف رشد گیاه این شاخص مقادیر متفاوتی خواهد داشت. شاخص سطح برگ به ندرت از 76 تجاوز می‌کند و برگ‌هایی که نور کافی ندارند معمولا می‌ریزند. بنابراین اگر شاخص سطح برگ برابر 3 بوده و 5/2 لیتر برای یک هکتار محلول سم مورد نیاز باشد پس حجم کل مصرفی برای یک هکتار 5/7 = 5/2 ×3 لیتر خواهد شد.

محاسبه حجم محلول مصرفی با فرض این که پخش قطرات یکنواخت باشد یا در دست داشتن دانسیته قطرات به طور آشکار صورت گیرد. اگر پخش قطرات غیریکنواخت صورت گیرد حجم محلول مصرفی ممکن است افزایش پیدا کند. اما این افزایش حجم، اثر مطلوبی روی پوشش سطح نخواهد داشت. چنانچه دستگاهی که برای انجام سمپاشی استفاده می‌شود دارای مجموعه نازل‌هایی مخصوص باشد و حجم مصرفی افزایش یابد بیشترین مقدار سم روی قسمت‌هایی از گیاه قرار می‌گیرد که در دسترس می‌باشد و به قیمت‌هایی که پنهان هستند مقدار سم کمتری خواهد رسید. پژوهشگران این موضوع را به وسیله طرح مجموع درصد اهداف (برگ‌ها) یا دانسیته مختلف قطرات توضیح می‌دهند (خط A در نمودار 2). با دو برابر کردن حجم یا وزن سم مصرفی انتظار می‌رود که میزان سم قرار گرفته روی هر برگ دو برابر شود (خط B در نمودار 2) اما در عمل منحنی پخش قطرات معمولا مطابق خط C در نمودار 2 می‌باشد.

نمودار 2: منحنی‌های فرضی پخش و جایگزین شدن قطرات سم روی برگ‌ها. یک نمونه از پخش واقعی دز مصرفی از سم روی هدف در منحنی A نشان داده شده است. اگر سم قرار گرفته روی هدف با دو برابر کردن میزان مصرف دو برابر شود منحنی B بدست خواهد آمد، اما در عمل مقدار سم قرار گرفته روی خیلی از برگ‌هایی که به طور مداوم در معرض سم هستند افزایش می‌یابد (منحنی C). کمترین مقدار لازم از سم در نقطه D نشان داده شده است.

با افزایش تعداد نازل‌ها یا باریک‌تر کردن عرض باند سمپاشی، می‌توان به یک پخش یکنواخت دست یافت. وقتی که سم با حجم خیلی کم مصرف شود، دیگر نیازی به فرموله کردن آن نیست. چنانچه LD50 هر یک از قطرات سم را بتوان اندازه‌گیری نمود غلظت سم لازم در سمپاشی با قطرات کنترل شده (CDA) قابل محاسبه خواهد بود، به نمودار 3 مراجعه کنید.

موقعی که مقدار زیادی از محلول سم به هدف می‌رسد کاهش دز مصرفی بر طبق دز توصیه شده برای واحد سطح زمین امکانپذیر می‌گردد. به طور کلی غلظت ماده موثره در محلول سم برای سمپاشی یا روش CDA به ندرت از 2010 درصد تجاوز می‌کند. مصرف یک کیلوگرم در هکتار معادل 100 نانوگرم در میلی‌متر مربع می‌باشد. دز کشنده برای بعضی حشرات ممکن است کمتر از یک نانوگرم از یک حشره‌کش معین باشد بنابراین ملاحظه می‌شود که در بعضی مواقع سم به کار برده شده صد برابر میزان لازم برای کشندگی می‌باشد.

نمودار 3: ارتباط بین سمیت، قطر قطرات و غلظت ماده موثره برای یک قطره که محتوی دز LD50 می‌باشد.

دستگاه سمپاش میکرونر SKN

سمپاش‌ میکرونر SKN  شرکت سبزکوش نگین بهترین دستگاه برای پخش قطرات کنترل شده در محدوده 100 تا 250 میکرون است و با انتخاب نازل مناسب از بین 4 نازل همراه دستگاه می‌توانید دانسیته پخش محلول را تنظیم نمایید. و با حداقل مصرف محلول سم و صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها، پوشش‌دهی و محلول‌پاشی یکنواختی از محلول سم را برای مبارزه با آفات و بیماری‌ها در مزارع فراهم می‌آورد. دستگاه سمپاش پشتی سه شاخه میکرونر SKN با ظرفیت کاری 1 هکتار در ساعت سال‌هاست که به طور گسترده برای مبارزه با آفت سن گندم به کار می‌رود و با مصرف حداکثر 50 لیتر محلول سم در هکتار توانسته است با این آفت مهم مزارع گندم مبارزه‌ای اقتصادی نماید. پوشش‌دهی یکنواخت و کامل روی کاغذ حساس در تصویر 1 نشان داده شده است.