راهنمای انتخاب و خرید موتور پمپ آب کشاورزی

موتور پمپ آب کشاورزی چیست؟

موتور پمپ آب کشاورزی یک دستگاه قابل حمل یا به اصطلاح پورتابل است که آب را از یک موقعیت مکانی به نقطه ای دیگر منتقل می‌کند. این دستگاه از کنار هم قرار گرفتن یا متصل شدن دو بخش موتور و پمپ روی یک شاسی ساخته شده است. موتور وظیفه تامین توان و نیروی لازم برای انجام کار پمپاژ را به عهده دارد و می‌تواند الکتریکی یا احتراق داخلی باشد. پمپ مجموعه ای مکانیکی است که با اجزای در حال حرکت خود منجر به انتقال انرژی به آب و انتقال مکانی آن می‌شود. شاسی در دستگاه موتور پمپ آب کشاورزی نقش فراهم کردن چارچوبی را دارد که کاربر بتواند موتور و پمپ را در کنار هم حمل کند و مورد استفاده قرار دهد.

تصویر 1: سه جز اصلی موتور پمپ SKN

پمپ آب چطور کار می‌کند؟

نیروی مورد نیاز تمام پمپ های آب از طبیعت تامین می شود. نحوه کار به این صورت است که حرکت بخش های متحرک پمپ آب (که شامل پروانه، پره، دیافراگم، پیستون و غیره هستند) سبب می‌شوند جریان هوا به بیرون هدایت شود. هدایت هوا به سمت بیرون باعث ایجاد یک خلاء جزئی با فشار اندک می‌گردد که در نتیجه یا جریان هوای بیشتری تولید می‌شود یا آب جریان پیدا می‌کند. برای تجسم بهتر عمل مکیدن نی را تصور کنید. با مکیدن در نی یک خلاء جزئی در دهان ایجاد می‌کنید. در نتیجه به دلیل وجود اختلاف فشار بین دهان و جو، سیال آب یا نوشیدنی به سمت دهان حرکت می‌کند.

نیروی گریز از مرکز نیز در عملکرد پمپ های آب موثر است و مانند مکانیزم مکیدن نی عمل می‌کند. در پمپ‌های آب با ویژگی گریز از مرکز وقتی موتور پمپ روشن می‌شود، نیروی لازم برای چرخیدن پروانه تامین می‌گردد. با چرخش پروانه آب از طریق درگاه تخلیه به بیرون منتقل می‌شود. فشار هوا توسط خلا ایجاد شده آب را به سمت خروجی مکش و هدایت می‌کند. برخورد آب با پروانه پمپ که در حال چرخش است منجر به انتقال انرژی از پروانه به آب می‌گردد و آب به بیرون رانده می‌شود. برای آشنایی بهتر مقاله "اصول طراحی و نکات بهبود عملکرد پمپ" را مطالعه کنید.

عملکرد موتور پمپ آب گریز از مرکز چگونه است؟

با استفاده از نیروی گریز از مرکز، عملیات پمپاژ در دستگاه های موتور پمپ آب کشاورزی صورت می‌گیرد. وقتی آب به داخل دهانه ورودی و یا بخش مرکزی پمپ فرستاده می‌شود با چرخش و دوران پروانه انرژی لازم برای انتقال به آب داده می‌شود. برای تجسم بهتر، لاستیک اتومبیل را تصور کنید که روی جاده خیس حرکت می‌کند. نیروی گریز از مرکز سبب پاشش آب یا انتقال آب از یک مکان به مکانی دیگر می‌گردد. به تصویر 2 توجه کنید.

تصویر 2: نیروی گریز از مرکز منتقل شده از لاستیک اتومبیل به آب روی سطح جاده

اجزای موتور پمپ آب کشاورزی شامل موتور (منبع تامین توان) و پمپ (دستگاه انتقال دهنده توان از موتور به آب) هستند. این دو جز روی شاسی با هم کوپل شده اند. پمپ به عنوان واحد اصلی انجام دهنده کار آب را می‌چرخاند یا به اصطلاح پمپ می‌کند. با دوران و چرخش پروانه پمپ، آبی که به بخش مرکزی پمپ رسیده است به مجرای خروجی فرستاده می‌شود. به تصویر 3 توجه کنید.

تصویر 3: انتقال انرژی از پروانه به آب

از مزایای موتور پمپ آب گریز از مرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• طراحی پمپ آب گریز از مرکز بسیار ساده است.
• پمپ گریز از مرکز نشتی ندارد.
• هدر رفت یا اتلاف انرژی کمتری دارد.
• قیمت موتور پمپ آب گریز از مرکز نسبتا ارزان است.
• تقریبا بی سرو صدا کار می‎‌کند.
• راندمان یا بهره وری کاری موتور پمپ آب سانتریفیوژ نزدیک به 100 درصد است.

از معایب موتور پمپ آب گریز از مرکز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دبی یا سرعت جریان آب وابسته به فشار است. در نتیجه سطح فشار کاری پمپ ثابت است.
• تشکیل حباب عملیات پمپاژ را متوقف می‌کند، در نتیجه جریان آب باید ثابت باشد.
• عواملی مانند آهن و املاح بالا در آب منجر به خردگی در پروانه می‌شود. بنابراین، لازم است پس از اتمام عملیات پمپاژ در این شرایط پمپ با آب شیرین شستشو گردد. در تصویر 4 یک دستگاه موتور پمپ آب را مشاهده می‌کنید که در حال پمپاژ آب است.

تصویر4: عملکرد موتور پمپ آب

کاربردهای موتور پمپ آب کشاورزی چیست؟

آب عنصر اصلی در اجرا و به ثمر نشستن فعالیت های تولید در بخش کشاورزی، باغی و پرورش ماهی و میگو است. آبیاری مزارع و باغات و نیز عموم فعالیت‌هایی که در مزارع پرورش ماهی و میگو انجام می‌شوند وابسته به فعالیت‌هایی است که انتقال آب از یک نقطه به محل مورد نیاز در آن ها مطرح می‌شود. اهمیت کاربرد پمپ آب کشاورزی به حدی است که باید برای اخذ تصمیم صحیح در انتخاب پمپ درباره سیستم پمپ آب، اندازه، ساختار، مدل‌ها و کاربردهای ویژه دانش و اطلاعات تخصصی لازم را داشته باشیم تا پس از انتخاب پمپ از عملکرد آن اطمینان داشته باشید.

تصویر 5: کاربردهای موتور پمپ آب

چند نوع پمپ آب کشاورزی وجود دارد؟

تقسیم بندی موتور پمپ ها به شیوه‌های مختلفی ارائه می‌شود. در اینجا موتور پمپ آب کشاورزی را در 5 روش طبقه بندی بررسی کردیم.

از نظر نوع قطر خروجی و میزان آب دهی پمپ ها از 1 تا 4 اینچ در بازار ایران تقسیم می‌شوند.

از نظر سوخت مصرفی در منبع تامین توان موتور پمپ در چهار دسته الکتریکی، بنزینی، دیزلی و نفت ـ بنزین تقسیم می‌شوند. بسته به این که دسترسی شما به کدام سوخت راحت تر باشد می‌توانید درباره نوع موتور تصمیم گیری کنید. اگر در تهیه سوخت یا دسترسی به برق شهری محدودیتی ندارید معیارهای دیگر را در انتخاب نوع موتور بررسی کنید. برای مثال موتور بنزینی در هوای سرد راحتتر از موتور دیزل روشن می‌شود اما موتور دیزل راندمان و قدرت بالاتری دارد و می‌تواند به صورت مداوم و بدون محدودیت کار کند. در حالی که موتور بنزینی، قدرت کمتری دارد و باید به صورت متناوب آن را روشن نمود و با آن کار کرد. در بحث آلودگی صوتی، موتور بنزینی سروصدای کمتری دارد. از نظر وزن، موتور بنزینی سبک تر از موتور دیزل است بنابراین حمل و نقل آن نیز آسان تر است.

موتور پمپ های نفتی ـ بنزینی شباهت زیادی به موتور پمپ های بنزینی دارند. تفاوت ها تنها در تانک سوخت (دو قسمت مجزا نفت و بنزین)، کاربراتور (دو ورودی مجزای نفت و بنزین) و سرسیلندر (نسب به موتور های بنزینی مقداری گودتر است که سبب افزایش حجم سیلندر می شود) است. موتور پمپ های نفت ـ بنزین ابتدا با بنزین روشن می‌شوند اما برای کارکرد از سوخت نفت استفاده می‌کنند. چون ضریب تراکم موتورهای نفتی 6 به 1 است. سرسیلندر را نسبت به موتورهای بنزینی مقداری گود تر می‌سازند تا حجم سیلندر افزایش یابد و ضریب 6 را به 10 تبدیل کند، در نتیجه احتراق نفت بهتر می‌شود. به طور کلی از نظر قدرت، این موتور از همتای بنزینی خود ضعیف‌تر است.

از نظر نوع مایع و عملکرد نیز چهار گروه پمپ وجود دارد:

1-موتور پمپ آب تمیز

2-موتور پمپ نیمه لجن کش(ST)

3موتور پمپ لجن کش (T)

4-موتور پمپ دیافراگمی (D)

از نظر اندازه های رایج موتور پمپ آب کشاورزی در اندازه های 2، 3 و 4 اینچ عرضه می‌شوند.

1-موتور پمپ آب کشاورزی 2 اینچ با میزان آبدهی 500 لیتر در دقیقه

2-موتور پمپ آب کشاورزی 3 اینچ با میزان آبدهی 1200 لیتر در دقیقه

3-موتور پمپ آب کشاورزی 4 اینچ با میزان آبدهی 2000 لیتر در دقیقه

انتخاب اندازه موتور پمپ آب وابسته به پاسخ چند سئوال درباره شرایط کاری شماست. آیا صاحب چاه یا استخر آب هستید و محدودیت زمانی برای حق آب دارید یا خیر؟ این که چند ساعت حق آب در مزرعه یا باغ دارید؟ در پاسخ به سئوالاتی از این دست می‌توانید تعین کنید که نیاز به چه دبی خروجی دارید و بنابراین باید کدام پمپ آب را انتخاب کنید. اگر محدودیت زمانی دارید لازم است پمپی ار انتخاب کنید که حجم آب بیشتری را در زمان کوتاه تر جابجا کند. این موضوع با قیمت پمپ آب کشاورزی رابطه مستقیم دارد و باید بهای بیشتری برای خرید پمپ آب بپردازید.

در نقطه مقابل اگر محدودیت زمانی یا اجبار صرفه جویی در زمان ندارید و قصد دارید در هزینه اولیه خرید موتور پمپ آب صرفه جویی کنید و در شرایط کارتان هم اخلال ایجاد نمی‌شود، انتخاب یک پمپ آب با دبی خروجی کمتر و ارزانتر کاملا منطقی است. برای مثال صاحب چاه هستید و محدودیت زمانی برای پر کردن استخر یا آبیاری باغ شخصی تان ندارید. در این شرایط می‌توانید هزینه خریدتان را کاهش دهید و پمپ آب 2 اینچ بخرید.

از نظر ارتفاع کارکرد موتور پمپ آب پمپ ها یا ارتفاع بالا یا معمولی هستند. در مصارف کشاورزی، عموما موضوع عملیات انتقال آب مطرح است. بنابراین، موتور پمپ معمولی که تا ارتفاع مکش 7 متر را به راحتی مکش می‌کند گزینه مناسب برای انتخاب و خرید است. در مواردی که نیاز به مکش آب از 40 متری است توصیه می شود از موتور پمپ های ارتفاع بالا استفاده نمایید.

تصویر 6: انتخاب موتور پمپ آب متناسب با ارتفاع کاری پمپاژ

مهمترین نکات فنی انتخاب موتور پمپ آب چیست؟

دوام و عمر کاری بالای اجزای موتور پمپ آب اولین ویژگی در تعین کیفیت یک دستگاه موتور پمپ آب کشاورزی است. دستگاه موتور پمپ آب در محیطی مرطوب کار می‌کند، بنابراین به کار گیری مواد و متریال مقاوم در برابر رطوبت و خوردگی در ساختار پمپ الزامی و تعین کننده سطح کیفی تولید پمپ است.

مصرف سوخت پایین، تامین قطعات یدکی با کیفیت و مقرون به صورفه بودن هزینه های تعمیر نگهداری از بعد بررسی هزینه های متغیر اجرای عملیات پمپاژ از جمله معیارهای موثر در میزان رضایت مصرف کننده از کیفیت پمپ آب محسوب می‌شوند. با این تفاسیر اصالت دستگاه را می‌توانید با خرید از نمایندگی یک شرکت معتبر تضمین کنید. شرکت سبزکوش نگین در سراسر کشور نمایندگی‌های معتبر عرضه ماشین‌های کشاورزی برند SKN را دارد که فرآیند خرید را برای شما تسهیل نموده اند و آموزش لازم برای راه اندازی و به کار گیری دستگاه را به شما مصرف کنندگان عزیز ارائه می‌نمایند.

موتور پمپ های آب غالبا از جنس آلومینیوم هستند تا به دلیل سبک وزنی، حمل و نقل آنها آسان باشد. در جهت بهبود عملکرد و افزایش عمر مفید موتور پمپ توصیه می شود مدت زمان کارکرد مداوم دستگاه از 2 تا 3 ساعت تجاوز نکند.

موتور پمپ های بنزینی ابعاد کوچکتری دارند، سبک تر هستند و حمل و نقل آنها آسان تر است. به علاوه هزینه های تعمیرات و نگهداری موتور پمپ بنزینی به مراتب کمتری و عمر کاری بیشتری در مقایسه با مدل های دیگر موتور پمپ آب دارند. بنابراین این ویژگی ها موتور پمپ بنزینی متقاضیان بیشتری را به خود اختصاص داده اند.

دلیل عمر کاری طولانی تر پمپ آب بنزینی، ضریب تراکم کمتر در موتورهای درونسوز بنزینی است. به این معنا که در دور موتور یکسان برای مثال 3000ـ3600 دور در دقیقه موتور پمپ بنزینی ضریب تراکم بین 8 تا 11 دارد. اما موتور دیزل ضریب تراکمی بین 13 تا 17 دارد. این موضوع موجب افزایش فشار به اجزاء موتور دیزلی می گردد. از این رو در قدرت های برابر موتورهای دیزل را در ابعاد بزرگتری می‌سازند.

توجه داشته باشید سوخت بنزین در ایران بسیار گرانتر از سوخت هایی نظیر گازوئیل و نفت است و در هوای سرد موتور پمپ دیزلی عملکرد ضعیف تری نسبت به موتور بنزینی دارد و به راحتی موتور بنزینی نمی‌توان موتور دیزل را در هوای سرد روشن کرد.

پوسته پمپ باید از آلومینیوم با کیفیت و با ریخته گیری درجه 1 ساخته شده باشد.

پروانه داخل پمپ (حلزونی) که وظیفه انتقال آب را دارد بهتر است از جنس چدن باشد. چرا که در مقایسه با پروانه آلومینیومی مقاومت بالاتری در مقابل سایش و خورندگی (به خصوص در آب های شور) دارد. در نتیجه وجود پروانه چدنی در موتور پمپ استهلاک دستگاه را کاهش می‌دهد.

در بخش کیت ابزار موتور پمپ ها دو مدل سر شیلنگی شامل لاکی و آلومینیومی وجود دارد. برای کاهش قیمت تمام شده موتور پمپ، در 95 درصد موتورپمپ ها سرشیلنگی از مدل لاکی و در 5 درصد باقی از نوع آلومینیومی است که البته در اکثر سرشیلنگی های مدل آلومینیومی در بازار فقط مهره ها آلومینیومی هستند و بقیه اجزا باز هم از نوع لاکی است. از نظر دوام و کارایی سرشیلنگی های آلومینیومی در انتخاب موتور پمپ ترجیح دارد.

وجود قطع کن روغن در دستگاه موتور پمپ ضروری است. در صورت کمبود روغن در حین کار موتور پمپ، قطع کن روغن وارد عمل شده و برق را از سر مگنت قطع می‌کند و از بروز آسیب به موتور پیشگیری می‌نماید.

برای جلوگیری از نشت آب به داخل موتور از مجموعه فیبر و فنر (سیستم آببندی مکانیکی) استفاده می‌شود. محل قرار گرفتن و به کار گیری فیبر و فنر با توجه به طراحی دستگاه موتور پمپ متفاوت است. در برخی مدل‌ها فیبر و فنر در قسمت ابتدایی میل‌لنگ قرار داده شده که در صورت خرابی مجموعه فیبر و فنر آب به داخل موتور نشت می‌کند. در نوع دیگری از طراحی که منجر به رفع خطر نشت آب به داخل موتور می‌گردد مجموعه فیبر و فنر روی پوسته پمپ نصب شده است. در نوع طراحی موتور پمپ که فیبر و فنر روی پوسته پمپ قرار دارد، آب هرگز به داخل موتور نشت نمی‌کند. بنابراین، در انتخاب موتور پمپ به محل قرار گرفتن سیستم آببندی توجه کنید.

تصویر 7: سیستم آببندی در محل اتصال میل‌لنگ

مکانیزم اتصال میل لنگ و پروانه نیز در کیفیت موتور پمپ اهمیت به سزایی دارد. اگر اتصال میل لنگ و پروانه از نوع تک خار باشد، در صورت کار مداوم دستگاه موتور پمپ شاهد لقی پروانه خواهیم بود و در نتیجه استهلاک دستگاه سریع تر پدید می‌آید. در مقابل در موتور پمپ هایی که اتصال می‌لنگ و پروانه از نوع رزوه ای یا دنده است احتمال وقوع لقی پروانه خیلی کم است و در نتیجه استهلاک دستگاه موتور پمپ کاهش قابل توجهی دارد.

در لحظه ی استارت و راه اندازی دستگاه موتور پمپ و برای پیشگیری از خرابی آببندهای مکانیکی (مکانیکال سیل) وجود حداقل 2 الی 4 لیتر آب در داخل پمپ ضروری است، وجود سوپاپ یک طرفه از برگشت آب به داخل پمپ جلوگیری می‌کند. در همه موتور پمپ‌ها برای هواگیری و پیشگیری از برگشت آب به داخل پمپ، از یک سوپاپ یک طرفه در قسمت مکش پمپ استفاده می‌شود. کیفیت بالای سوپاپ یک طرفه در عملکرد و پیشگیری از خرابی موتور پمپ موثر است.

در انتخاب موتور پمپ، به کیفیت شاسی و ظاهر مناسب دستگاه موتور پمپ توجه کنید. به خاطر خرد بودن مزارع، کشاورزان ترجیح می‌دهند موتور پمپی را خریداری کنند که سبک باشد تا به راحتی حمل شود. استحکام شاسی را در زمان خرید با دقت بررسی کنید تا در زمان حمل و نقل ایمنی لازم برای دستگاه و اپراتور فراهم باشد.

در موتور پمپ های نیمه لجن کش و لجن کش که سیال ساینده، اسیدی و غیره را پمپ می‌کنند، جنس آببند ها (سیل مکانیکی) از سیلیکون کارباید است اما در موتور پمپ هایی که آب تمیز را پمپ می‌کنند از گرافیت برای ساخت آببندهای مکانیکی استفاده می‌شود. این اختلاف مواد و تفاوت در ساخت منجر به اختلاف قیمت در این دو نوع دستگاه موتور پمپ می‌گردد.

قیمت مناسب پمپ آب کشاورزی چطور تعین می‌شود؟

بدیهی است که هرچه کیفیت اجزا و قطعات موتور پمپ آب بالاتر باشد باید بهای بیشتری برای خرید موتور پمپ آب بپردازید. آنچه در درجه اول اهمیت قرار دارد آن است که باید موتور پمپی را انتخاب کنید که برای شرایط کاری و نیاز کاری شما مناسب باشد. اگر زمان آبیاری یا فرصتی که برای پمپاژ آب دارید محدود نیست لزومی ندارد دستگاه موتور پمپ آب با دبی بالا خریداری کنید که گرانتر نیز هست. رعایت این نکات منجر به صرفه جویی در هزینه خرید پمپ آب خواهد شد.

متناسب با برند پمپ آبی که انتخاب می‌کنید نیز قیمت ها در بازار متفاوت هستند. اما لازم است توجه کنید که در خرید کیفیت و خدماتی که در مقابل وجه پرداختی دریافت می‌کنید ارزشمندی موتور پمپ را برای شما تعیین می‌کند. توجه نمایید که در ازای مبلغی که پرداخت می‌کنید چه میزان کیفیت و خدمات پس از فروش بالاتری از طرف عرضه کننده برای شما فراهم خواهد شد.